Η Καρόλα Folle-Αλέπη Ψυχολόγος - Παιδοψυχολόγος, Πτυχιούχος Ψυχολογίας - Πανεπιστημίου Marburg - Γερμανίας, εξηγεί τι είναι η Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή (Obsessive - Compulsive Disorder) και την δυνατότητα υποστήριξης από τον ειδικό ψυχικής υγείας.
Η Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή ανήκει στις αγχώδεις διαταραχές. Το άτομο που πάσχει από αυτή τη διαταραχή, εγκλωβίζεται από μια σειρά επαναληπτικών σκέψεων (ιδεοληψίες, ψυχαναγκασμοί, «εμμονές ιδέες») και συμπεριφορών (καταναγκασμοί) που του προκαλούν δυσφορία.
Σε βαριά μορφή, η Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή μπορεί να έχει σημαντικές εκπτώσεις στην λειτουργικότητα του ατόμου.
Οι ιδεοληψίες είναι ανεπιθύμητες σκέψεις, εικόνες ή παρορμήσεις που εισβάλλον επανειλημμένα και επίμονα στο μυαλό του ατόμου χωρίς τη θέλησή του. Είναι πολύ δυσάρεστες και δημιουργούν μεγάλη δυσφορία και άγχος στο άτομο που πάσχει από αυτή τη διαταραχή. Οι ιδεοληψίες φαίνονται και στο ίδιο το άτομο περίεργες αλλά είναι σαν να του επιβάλλονται ενάντια τα στη θέλησή του ωστόσο το άτομο έχει επίγνωση ότι οι ιδεοληψίες είναι προϊόν δικής του σκέψης. Αυτό διαφοροποιεί την Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή από τις ψυχώσεις, στις οποίες υπάρχει σύγχυση για το τι είναι πραγματικό και τι όχι. Το άτομο με Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή προσπαθεί να διώξει τις ιδεοληψίες, αλλά δεν τα καταφέρνει.
Συνήθεις ιδεοληψίες αφορούν:
• Αίσθηση υπερβολικές απειλής μόλυνσης ή να μολύνει τους άλλους ακόμη στην ελάχιστη πιθανότητα ύπαρξης μικροβίων ή στη θέα βρομιάς στο περιβάλλον με αποτέλεσμα μιας ακατανίκητης τάσης να μειώσει ή να αποφύγει την παρουσία των «μολυσματικών» πηγών. Φοβάται ότι μπορεί να κολλήσει μικρόβια από τα πόμολα, από τα πατώματα και τις καθημερινές κοινωνικές επαφές.
• Φόβο να προκαλέσει κακό στον εαυτό του ή σε άλλους («Θα πάω στο μπαλκόνι και θα πηδήξω.»)
• Φόβο να χάσει τον έλεγχο («Μπορεί να χάσω τον έλεγχο και να σφάξω τα παιδιά μου.»)
• Ενοχλητικές σκέψεις σεξουαλικού περιεχομένου
• Υπερβολική ανάγκη για συμμετρία και τάξη («Τα αντικείμενα στο γραφείο δεν είναι στη σωστή σειρά.»)
• Υπερβολική θρησκευτική («θα τιμωρηθώ για τις πράξεις ή τις σκέψεις μου.») ή ηθική αμφιβολία («Δεν είμαι καλός άνθρωπος.»)
• Σκέψεις αμφιβολίας σε παθολογικά επίπεδα («Όντως κλείδωσα τη πόρτα ή μου φαίνεται;»)
• Σκόρπιες λέξεις ή φράσεις που επαναλαμβάνονται άσκοπα και χωρίς λόγο
• Ενασχόληση με άλυτα μεταφυσικά θέματα («Ποιο είναι το νόημα της ζωής;»)
Για να εξουδετερώσουν το άγχος που προκαλούν οι ιδεοληψίες, οι πιο πολλοί άνθρωποι με την Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή νιώθουν αναγκασμένοι να επαναλαμβάνουν συνεχώς ορισμένες πράξεις, συχνά με βάση κάποιους δικούς τους κανόνες. Αυτές οι πράξεις είναι οι λεγόμενοι καταναγκασμοί ή τελετουργίες οι οποίες γίνονται με σκοπό να μειώσουν το άγχος που δημιουργεί η ιδεοληψία.
Δεν προκαλούν ευχαρίστηση και εκτελούνται με πολύ συγκεκριμένο τρόπο, απαιτούν συνήθως αρκετό χρόνο και επηρεάζουν την εργασία και τις σχέσεις του ατόμου. Ο τύπος του καταναγκασμού σχετίζεται συνήθως με το είδος της ιδεοληψίας που προσπαθεί να καταπολεμήσει. Για παράδειγμα, τα άτομα με ιδεοληψίες μόλυνσης πλένουν πάρα πολλές φορές τα χέρια τους και τα άτομα με ιδεοληψίες αμφιβολίας κάνουν καταναγκασμοί ελέγχου (π.χ. ελέγχουν πάρα πολλές φορές αν έχουν κλείσει το μάτι της κουζίνας και μετά από κάθε έλεγχο αμφιβάλλουν αν έλεγξαν σωστά) παρόλο που γνωρίζουν ότι ο έλεγχος αυτός είναι παράλογος και υπερβολικός.
Τύποι τελετουργίες / καταναγκασμοί:
• Καθαριότητας: Π.χ. πλύσιμο χεριών, σφουγγάρισμα σπιτιού επί ώρες, αποφυγή αγγίγματος «βρόμικων» αντικειμένων
• Επανελέγχου: Π.χ. έλεγχος των ηλεκτρικών συσκευών, παραθύρων και πορτών
• Επανάληψης: Η παρουσία μιας αγχογόνου σκέψης δημιουργεί την ανάγκη για επανάληψη μιας πράξης. Η επανάληψη αυτή έχει στόχο να προλάβει και να εμποδίσει μια καταστροφή, παρόλο που δεν υπάρχει λογική σχέση μεταξύ της ιδεοληψίας και του καταναγκασμού, αλλά ένας «μαγικός» τρόπος σύνδεσης («Πρέπει να βάλω την καρέκλα στη θέση της 10 φορές και δεν θα πάθουν τίποτα τα παιδιά μου.»)
• Τακτοποίησης: Το άτομο επιδιώκει να τακτοποιεί πράγματα με πολύ συγκεκριμένο και αυστηρό τρόπο ή σύμφωνα με κάποια μοτίβα. (π.χ. στρώσιμο του κρεβατιού στην εντέλεια χωρίς το παραμικρό τσαλάκωμα, τακτοποίηση αντικειμένων συμμετρικά). Η διακοπή ενός μοτίβου (π.χ. όταν κάποιος άλλος τακτοποιεί τα πράγματα με διαφορετικό τρόπο) γίνεται αντιληπτή αμέσως και προκαλεί έντονη αναστάτωση. Αυτές οι τελετουργίες συνήθως δεν ενεργοποιούνται από κάποιο αίσθημα επικείμενης καταστροφής, αλλά από τη δυσφορία που δημιουργείται όταν τα πράγματα «δεν ταιριάζουν».
• Θησαυρισμού: Αφορά τη συλλογή ασήμαντων αντικειμένων (π.χ. κομμάτια χαρτιού από το δρόμο) και την αδυναμία του ατόμου να τα πετάξει, με το σκεπτικό ότι ίσως φανούν χρήσιμα στο μέλλον.
• Γνωσιακές: Χαρακτηρίζεται από επαναλαμβανόμενες σκέψεις ή εικόνες , οι οποίες έχουν στόχο τη μείωση του άγχους που προκαλούν οι ιδεοληπτικές σκέψεις, όπως π.χ. προσευχές, μέτρημα και επαναλαμβανόμενες λέξεις. Για παράδειγμα, το άτομο μπορεί να θεωρεί ότι για να μη γίνει κάτι κακό, πρέπει να πει δέκα φορές έναν συγκεκριμένο αριθμό πριν βγει από το σπίτι.
Τα άτομα με Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή έρχονται σε επαφή με έναν ειδικό ψυχικής υγείας συνήθως μόνο μετά από μεγάλο χρονικό διάστημα ταλαιπωρίας για τους παρακάτω λόγους:
• Το άτομο με Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή προσαρμόζεται με τη δυσκολία του και μαθαίνει να ζήσει μαζί της όμως με το τίμημα χρόνιας ταλαιπωρίας γεμάτα ενοχές και ντροπή για το πρόβλημά του με αποτέλεσμα να καθυστερήσει να ζητήσει βοήθεια από έναν ειδικό.
• Η διάγνωση της Ιδεοψυχαναγκαστικής Διαταραχής καθυστερεί. Από έρευνες έχει διαπιστωθεί ότι τα άτομα με αυτή τη διαταραχή βλέπουν κατά μέσον όρο τρεις με τέσσερεις ιατρούς μέχρι να γίνει η διάγνωση της διαταραχής τους.
• Η οικογένεια προσαρμόζεται στις «ιδιοτροπίες» του ανθρώπου με Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή με αποτέλεσμα να διαιωνίζεται αυτή η παθολογική κατάσταση.
Η Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή ενδέχεται να διαρκέσει χρόνια ακόμα και δεκαετίες. Κατά περιόδους τα συμπτώματα υποχωρούν και για μεγάλο διάστημα μπορεί να είναι πολύ ήπια.
Η διαταραχή αυτή είναι όμως χρόνια και δεν είναι δυνατόν να ξεπεραστεί χωρίς ειδική θεραπεία.
Οι σύγχρονες θεραπείες έχουν πολύ ενθαρρυντικά αποτελέσματα και με την κατάλληλη θεραπεία το άτομο μπορεί να αντιμετωπίσει τις δυσλειτουργικές του σκέψεις και συμπεριφορές και να βελτιώσει σημαντικά τις συνθήκες της ζωής του
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου