Τι είναι η ηλικιακή εκφύλιση ωχράς;

Ο Ιωάννης Π. Θεοχάρης, Οφθαλμίατρος, εξηγεί τι είναι η ηλικιακή εκφύλιση ωχράς και με ποιο τρόπο μπορεί να αντιμετωπιστεί.

Πρόκειται για την "ωχρά" που ευρέως ακούμε τελευταία. Η ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς είναι μια πάθηση της ωχράς που οφείλεται στο γεγονός ότι τα κύτταρα της γερνούν και εκφυλίζονται, δηλαδή καταστρέφονται. Η εκφύλιση της ωχράς λόγω ηλικίας (ΗΕΩ) εμφανίζεται ως δυο ξεχωριστές οντότητες, την ξηρά ΗΕΩ και την υγρή ΗΕΩ, ανάλογα με το εάν μαζεύεται υγρό στην ωχρά.

Η διάκριση είναι σημαντική γιατί η υγρή μορφή απαιτεί θεραπεία με ειδικές ενέσεις διαφόρων ειδών σε συνδυασμό ή όχι με laser.

Η ηλικιακή εκφύλιση ξηράς μορφής έχει σαν χαρακτηριστικό την ύπαρξη των drusen (ντρούζεν). Τα drusen σχηματίζονται κάτω από τον αμφιβληστροειδή και είναι σωροί άχρηστων ουσιών που προέρχονται από τον μεταβολισμό των κυττάρων του ματιού. Όσο αυτοί οι σωροί αυξάνονται, τα φυσιολογικά κύτταρα πιέζονται και ατροφούν, οδηγώντας σε πτώση της όρασης. Έτσι, υπεραπλουστευμένα, είναι η διαδικασία βλάβης στην ξηρά μορφή ηλικιακής εκφύλισης της ωχράς (dray AMD) η οποία συνήθως έχει βραδεία εξέλιξη οδηγώντας σε πτώση της όρασης όχι όμως και πλήρη τύφλωση.

Στην διάγνωση και παρακολούθηση της ξηράς μορφής είναι απαραίτητη η εξέταση της τομογραφίας (OCT) αμφιβληστροειδούς και σε αμφίβολες περιπτώσεις χρειάζεται η αγγειογραφία με φλουροσεϊνη ή και ινδοκυανίνη. Θεραπεία, δυστυχώς, μέχρι σήμερα δεν έχει βρεθεί. Επιβράδυνση της νόσου έχει παρατηρηθεί από την χρήση ειδικών βιταμινών και άλλων ουσιών αλλά και από την σωστή ρύθμιση συστηματικών παθήσεων όπως η υπερλιπιδαιμία, η υπέρταση, η αναιμία.

Κύρια συμπτώματα είναι η θόλωση της όρασης, η διαταραχή στην αντίθεση του γκρι, το ξεθώριασμα των χρωμάτων, η παραμόρφωση των αντικειμένων. Σε ένα ποσοστό η ξηρά αυτή μορφή εκφύλισης εξελίσσεται στην υγρή μορφή ΗΕΩ (wet AMD).

H υγρή μορφή αποκαλείται υγρή γιατί υγρό μαζεύεται μέσα και κάτω από τον αμφιβληστροειδή προκαλώντας οίδημα στην ωχρά και διαταράσσοντας τι συνδέσεις των κυττάρων μεταξύ τους με συνέπεια διαταραχές στην όραση. Το υγρό αυτό προέρχεται από κάποια παθολογικά αγγεία. πρόκειται για νέα αγγεία που σχηματίζονται από τον οργανισμό σε μια προσπάθεια να σώσει τα κύτταρα της ωχράς.

Η προσπάθεια αυτή δυστυχώς είναι και το μεγάλο πρόβλημα στην υγρή ΗΕΩ γιατί τα αγγεία αυτά δεν έχουν καλό τοίχωμα για να κρατήσει το αίμα και τα συστατικά του στο εσωτερικό τους. Έτσι υγρό, λίπη ή και αίμα διαρρέουν στον περιβάλλοντα χώρο που δεν είναι άλλος από τα σημαντικά κύτταρα της όρασης, τους φωτουποδοχείς.

Παλαιότερα δεν υπήρχε θεραπεία γι' αυτά τα αγγεία. Σήμερα είμαστε σε θέση να πολεμούμε αυτά τα αγγεία με ενέσεις και laser. Στον πόλεμο αυτό ένα σημαντικό μέρος των ασθενών κερδίζει βελτιώνοντας την όρασή του και ένα επιπρόσθετα σημαντικό μέρος των ασθενών κερδίζει σταθεροποιώντας την όρασή του.

Μειονέκτημα των ενέσεων είναι ότι μπορεί να χρειαστεί να γίνονται πολύ συχνά (κάθε μήνα) για μεγάλο χρονικό διάστημα (ακόμα και χρόνια). Εδώ είναι πολύ σημαντική η σωστή μελέτη της πάθησης ώστε να βρεθεί η κατάλληλη δοσολογία για να μην γίνονται ενέσεις συνέχεια και χωρίς ιδιαίτερο λόγο.

Οι ενέσεις μπορεί να συνδυαστούν με ειδικά laser, με άλλα φάρμακα, ακόμα και με ειδικές χειρουργικές επεμβάσεις. Αυτό βέβαια προϋποθέτει ο γιατρός να έχει την ανάλογη εμπειρία στις διάφορες θεραπευτικές μεθόδους. Η στενή συνεργασία του ασθενούς και του γιατρού είναι ο ακρογωνιαίος λίθος στην αντιμετώπιση της ωχρας.

Η συνεργασία αυτή πρέπει να βασίζεται στην ενεργή συμμετοχή του ασθενούς αφού βέβαια ο ασθενής κατανοήσει του σκοπού και της προοπτικής της θεραπείας.