Άθληση σε μολυσμένη ατμόσφαιρα

Κατά την άθληση, ο όγκος του αέρα που αναπνέουμε αυξάνεται κατά 20 φορές. Το μεγαλύτερο ποσοστό αυτής της αναπνοής πραγματοποιείται με το στόμα, όποτε παρακάμπτεται η σημαντική λειτουργία φιλτραρίσματος του αέρα που διενεργείται από τη μύτη. Έτσι, στους πνεύμονες όσων αθλούνται στις μεγαλουπόλεις εισέρχεται αυξημένο ποσοστό ατμοσφαιρικών ρύπων.
Στους ρύπους αυτούς κυριαρχούν τα σωματίδια αιθάλης και τα οξείδια του αζώτου και του θείου, που μπορούν να προκαλέσουν βρογχόσπασμο (που εκδηλώνεται με βήχα κατά την άσκηση και δύσπνοια), λοίμωξη του αναπνευστικού συστήματος και ακόμη και ιογενή μυοκαρδίτιδα.

Στους πλέον επικίνδυνους όμως ρύπους συγκαταλέγεται το μονοξείδιο του άνθρακα και το όζον (καμία σχέση με το προστατευτικό στρώμα της στρατόσφαιρας), που επηρεάζουν άμεσα τη λειτουργία του αναπνευστικού συστήματος και επομένως και τις επιδόσεις στους επαγγελματίες αθλητές.
Μία μεγάλη μελέτη που διενεργήθηκε στη Μ. Βρετανία και δημοσιεύθηκε στο ιατρικό περιοδικό British Medical Journal, έδειξε γενικά, ότι το όζον, πέραν πάσης αμφιβολίας αποτελεί δυνητικά σοβαρό παράγοντα κινδύνου για τους αθλούμενους σε μολυσμένα περιβάλλοντα, τόσο ως προς τις άμεσες όσο και ως προς τις μακροχρόνιες συνέπειες. Το όζον ασκεί τις καταστρεπτικές επιδράσεις του στους πνεύμονες πιθανότατα με την παραγωγή ελεύθερων ριζών, που κινητοποιούν αντιδράσεις φλεγμονής μέσα στις πνευμονικές κυψελίδες.
Όπως εξάλλου αναφέρεται στο Εγχειρίδιο Αθλητιατρικής της Οξφόρδης, έχει διαπιστωθεί ότι όσοι τρέχουν συστηματικά εντός των πόλεων εμφανίζουν αυξημένα επίπεδα μολύβδου στο αίμα (άνω των 2.51 μmol/L, με όριο τα 1.93 και όριο τοξικότητας τα 4.83). Η αύξηση δε αυτή αντισταθμίζει εν μέρει το όφελος που προκύπτει από την εφαρμογή της σύγχρονης αντιρρυπαντικής τεχνολογίας των αυτοκινήτων (αμόλυβδη βενζίνη)! Ο μόλυβδος είναι ένα μέταλλο που όταν αυξηθεί σημαντικά στο αίμα, προκαλεί νευροπάθεια στους ενήλικες (αδυναμία και παραλύσεις άκρων) και σοβαρή εγκεφαλίτιδα στα παιδιά. Πηγή του δεν είναι μόνο τα παλαιάς τεχνολογίας καύσιμα αλλά και ορισμένες μπογιές.
Ένα άλλο ζήτημα είναι αυτό που αφορά το άσθμα της παιδικής ηλικίας. Σύμφωνα με μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Lancet απο τον Rob McConnell και συνεργάτες του, τα παιδιά που συμμετέχουν σε αθλητικές δραστηριότητες εντός περιοχών με μολυσμένη ατμόσφαιρα κινδυνεύουν να εμφανίσουν άσθμα σε μεγαλύτερο ποσοστό από τα υπόλοιπα παιδιά της ίδιας περιοχής. Η αύξηση του κινδύνου ανέρχεται σε 3-4 φορές και εξαρτάται αναλογικά από το συνολικό χρόνο άθλησης. Αυτό σημαίνει ότι η αθλητική δραστηριότητα σε μολυσμένο αέρα μετατρέπεται ουσιαστικά σε παράγοντα κινδύνου για άσθμα, όπως η έλλειψη άσκησης συνιστά παράγοντα κινδύνου για στεφανιαία νόσο! Το ζήτημα, παρα το τεράστιο ενδιαφέρον του δεν έχει μελετηθεί μέχρι στιγμής διεξοδικότερα, αλλά ο «ένοχος» για αυτή τη συσχέτιση φαίνεται ότι είναι και πάλι το όζον του αναπνεόμενου αέρα. Άλλοι πιθανώς υπεύθυνοι παράγοντες είναι τα σωματίδια αιθάλης και το διοξείδιο του αζώτου.
Μια άμεσα προκύπτουσα από τα παραπάνω συμβουλή, είναι ότι έστω κατά τις ημέρες που το μετεωρολογικό δελτίο προβλέπει αυξημένα επίπεδα ατμοσφαιρικών ρύπων, καλύτερα θα ήταν να περιορίζεται η συμμετοχή σε αθλητικές δραστηριότητες σε εξωτερικούς χώρους. Όσον αφορά ειδικότερα το όζον, με σταθερό τον κυκλοφοριακό φόρτο και την πόλη για την οποία μιλάμε, τα επίπεδά του σημειώνουν τις κορυφαίες τιμές τους κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, λόγω της αυξημένης ηλιακής ακτινοβολίας. Οι πλέον επικίνδυνες ώρες είναι μεταξύ 9.00 και 15.00, ενώ μετά από τις 19.00, τα επίπεδα επιστρέφουν στην κατώτερη τιμή τους. Λογικό μέτρο βέβαια θα ήταν να αποφεύγεται η άθληση πλάι σε αυτοκινητόδρομους ή σε άλλες μείζονες πηγές μόλυνσης της ατμόσφαιρας (αυτό βέβαια είναι απογοητευτικό για τους ποδηλάτες των πόλεων, που συνδυάζουν την άθληση με τη μετάβαση στην εργασία τους). Τα παραπάνω θα πρέπει να εφαρμόζονται αυστηρότερα για τα παιδιά, που έχουν όλη τη ζωή μπροστά τους και επομένως, οι επιδράσεις βλαπτικών παραγόντων μπορεί να αθροιστούν.