Η μετάβαση από το νηπιαγωγείο στο δημοτικό

Η Κατερίνα Δούκα, Κοινωνική Λειτουργός - Ψυχοθεραπεύτρια, Νόημα - Εργαστήριο Συστημικής Εκπαίδευσης και Θεραπείας, εξηγεί στο Υγείαonline.gr, την αγωνία του γονέα και ενός μικρού παιδιού, στη καθοριστική μετάβαση του, από το νηπιαγωγείο στη Α’ Δημοτικού.

Η νέα χρονιά άρχισε και μαζί μ’ αυτή η αγωνία γονιών και μαθητών…

Η πρώτη δημοτικού θεωρείται μια τάξη πολύ καθοριστική: το παιδί μαθαίνει να διαβάζει και να γράφει, γνωρίζει τους αριθμούς και κάνει τις πρώτες του πράξεις, μαθαίνει να μελετά και να ακολουθεί τους κανόνες του σχολείου. Η αγωνία και η πίεση αρχίζει συχνά από την πρώτη μέρα. Άκουγε το δάσκαλο; Έγραψε αυτά που του έβαλε; Θέλει να μελετήσει στο σπίτι; Τι γράμματα κάνει;

Πώς όμως είναι για ένα παιδί οι πρώτες μέρες στο σχολείο; Το παιδί πρέπει να κάνει πράγματα που είναι δύσκολο να κατανοήσει: να διαβάζει, να γράφει και να παρακολουθεί το δάσκαλο για 3, 4 ακόμη και 5 ώρες έχοντας μόνο μικρά διαλείμματα για ξεκούραση. Δεν μπορεί να τρώει όταν πεινάει, δεν έχει δικαίωμα να βαριέται, να σηκώνεται από τη θέση του, να θέλει να παίξει. Τώρα πια είναι ένα μεγάλο παιδί!

Ο χώρος του σχολείου, πολύ μεγαλύτερος από αυτόν του νηπιαγωγείου, το τρομάζει. Τα μεγάλα παιδιά συχνά το πειράζουν και το χτυπάνε καθώς παίζουν. Η μαμά κι ο μπαμπάς είναι μακριά ενώ η δασκάλα του λέει να γράψει και δε θέλει την ώρα του μαθήματος να ασχοληθεί με τους φίλους του που δεν το παίζουν στο διάλειμμα˙ του υπόσχεται ότι θα το συζητήσουν αργότερα.

Έχουν περάσει μόνο 3 μήνες και από νήπιο έχει γίνει το μεγάλο παιδί. Κι όμως, είναι μόλις 6-7 χρόνων. Η αλλαγή για το παιδί είναι τεράστια. Χρειάζεται χρόνο για να καταλάβει τι του ζητιέται, για να αντιληφθεί πως λειτουργεί το νέο του σχολείο, για να προσαρμοστεί στις νέες απαιτήσεις. Σίγουρα θα ήταν πιο εύκολο για όλους αν το κάθε παιδί προσαρμοζόταν γρήγορα και εύκολα. Όμως, τα παιδιά, όπως και οι ενήλικες, χρειάζονται χρόνο για να αφομοιώσουν τις μεγάλες αλλαγές. Θα σεβαστούμε το χρόνο του κάθε παιδιού; Θα το βοηθήσουμε να καταλάβει και να ανακαλύψει νέους τρόπους συμπεριφοράς; Ή απλά θα απαιτούμε και θα σταματήσουμε να το ακούμε;

Η πρώτη δημοτικού σίγουρα αποτελεί σταθμό στη ζωή κάθε παιδιού. ΔΕΝ αφορά το γεγονός ότι το παιδί μαθαίνει να διαβάζει, να γράφει, να χειρίζεται τους αριθμούς. Είναι σταθμός γιατί το παιδί έρχεται πρώτη φορά σε επαφή με τη σχολική γνώση. Θα αποκτήσει εμπιστοσύνη στον εαυτό του ή αντίθετα θα αρχίσει να πιστεύει ότι δεν είναι ικανό, ότι το σχολείο δεν κάνει γι’ αυτό;

Το κάθε παιδί μαθαίνει διαφορετικά, έχει διαφορετικές ικανότητες στα διάφορα γνωστικά αντικείμενα (γλώσσα, μαθηματικά, μελέτη, καλλιτεχνικά), μαθαίνει με διαφορετικούς ρυθμούς (άλλο πιο γρήγορα, άλλο πιο αργά). Στο νέο αυτό ξεκίνημα είναι εξαιρετικά σημαντικό να σεβαστούμε τη διαφορετικότητα του, να ενισχύσουμε την αυτοπεποίθηση του και να το κάνουμε να πιστέψει ότι οι δυσκολίες που αντιμετωπίζει δεν δείχνουν ανικανότητα.

Η συντριπτική πλειοψηφία των παιδιών (εξαίρεση αποτελούν τα παιδιά με νοητικά προβλήματα, με σοβαρά μαθησιακά ή με πολύ σοβαρά οικογενειακά θέματα), στο τέλος της χρονιάς ξέρει να διαβάζει, να γράφει και να κάνει απλές μαθηματικές πράξεις ακόμη κι αν αντιμετωπίζει κάποιες δυσκολίες. Όμως, μόνο λίγα παιδιά με την ολοκλήρωση της χρονιάς θα έχουν πιστέψει στην δυνατότητες τους, θα νιώθουν ότι μπορούν να ξεπερνούν τις δυσκολίες τους, θα θεωρούν τη γνώση και το σχολείο μια θετική πρόκληση.

Συνήθως, με την έναρξη της χρονιάς αρχίζουν να μπαίνουν οι ταμπέλες: «δεν έχει τόσες δυνατότητες», «είναι πολύ αδύναμος», «ο μεγάλος είναι άλλο παιδί» και πολλά ακόμη που στιγματίζουν τους μικρούς μαθητές και τους κάνουν να νιώθουν πως δεν αξίζουν. Η ενίσχυση και η επιβράβευση είναι εξαιρετικά σημαντική. Ακόμη και όταν υπολείπεται σε κάποιο μάθημα, το παιδί καταφέρνει να υπερκαλύψει την απόσταση που το χωρίζει με την υπόλοιπη τάξη αν νιώθει ότι οι δικοί του χρόνοι είναι σεβαστοί, ότι η δυσκολία δε σημαίνει αποτυχία. Άλλωστε δεν είναι τυχαίο που μέχρι το τέλος της πρώτης δημοτικού δε γίνονται διαγνώσεις μαθησιακών δυσκολιών˙ τα παιδιά χρειάζονται χρόνο να προσαρμοστούν και να ξεδιπλώσουν τις ικανότητες τους.

Οι γονείς κατανοώντας τις πολύ υψηλές απαιτήσεις της κοινωνίας που ζούμε είναι φυσικό να αναρωτιούνται για τις ικανότητες των παιδιών τους και να αγωνιούν για το ξεκίνημα τους σε ένα σχολείο που ζητάει πολλά, που μοιάζει μ’ ένα συνεχή αγώνα δρόμου. Ενήλικες, γονείς και εκπαιδευτικοί, μπορούν να βγουν από τη λογική των συγκρίσεων «ο Νικολάκης γιατί τα κατάφερε καλύτερα;» και του ανταγωνισμού και να εξασφαλίσουν ένα θετικό περιβάλλον για κάθε παιδί.

Αν θέλουμε να τα καταλάβουμε μπορούμε να θυμηθούμε τις δικές μας ανάγκες και αγωνίες τις πρώτες μέρες στο σχολείο…